فنگ شویی را بشناسیم.

فنگ شویی شاید به نظر رسد كه فنگ شویی، روشی است كه در هزاران سال پیش كاربرد داشته و امروزه برای حل مشكلات نمیتوان به آن رجوع كرد به نظر كارشناسان نظریه فنگ شویی كیهان شناسانه است و بر اساس نظریات تائویسم درباره رابطه كیهان وانسان شكل گرفته است. هدف آن ایجاد وحدت میان آسمان، زمین، انسان و ماده از طریق نیرویی به نام تای جی (نهایت مطلق) است. چینی های باستان اعتقاد داشتند هنگامی كه این وحدت بوجودآید كی (نیروی حیات) در موجودات جاندار و بی جان جاری شده، موجب بروز اتفاقات خوب و سازنده میشود. فقدان جریان كی نیز نتیجه معكوس، یعنی بدبختی و نحوست به بار می آورد. به نظر میرسد كه گفتمان اصلی تمام نظریه پردازان فنگ شویی از ابتدای شكل گیری تا به امروز مبتنی بر اصل وحدت است و این مقوله از جمله مسائلی است كه برای بشر همیشه به عنوان یك دغدغه اصلی وجود داشته است. در فرهنگ جهانی عرفان نیز میخوانیم كه عارف كسی است كه با نگرش جامع و عمیق به درون (دل) و ترك ظواهر و امور سطحی ومادی، به سوی خداوند حركت خواهد كرد. زندگی در دنیای مادی، بشر را دچار گناه و سنگدلی كرده است كه با ذات الهی ومقدس او سرسازگاری ندارد. عرفان روشی و راهی برای حصول معرفت و وصول حق است. برای رسیدن به آن انسان باید از سطح معرفت عامیانه به معرفت خاص حركت كند. وقتی عارف به این معرفت دست پیدا میكند از مقام عقل به مقام عشق می رسد ودل در گرو پروردگار می بندد و تا یكی شدن با پروردگار آرام وقرار نمیگیرد. مرحله یكی شدن ، دراصطلاح عرفان وحدت نام دارد. بشر در طول تاریخ تلاش كرده است مفری برای سعادت وآرامش انسانها بیابد. ایجاد مكاتب فكری و عقیدتی و ایسم های بشری و گروههای مختلف و فرقه ها ناشی از جستجوی انسان برای رسیدن به سعادت است اما شكست آشكار این ایده ها واندیشه ها، انسان را به عرفان مثبت متمایل كرده است. كه مبدأ اصلی بحث آن در مقوله وحدت تجلی می یابد. به نظر میرسد، فنگ شویی نیز به مانند عرفان روشی است كه بواسطه آن انسان با كل هستی در هماهنگی و همبستگی قرار میگیرد. نظریه وحدت بین آسمان، زمین و انسان محور، هنر فنگ شویی است كه از آن اساطیر وداستانهای محلی فراوانی زاده شده است. تفكر انتزاعی كیهان شناسی بعدها با عقاید مردم محلی در هم آمیخت، زیرا چینی های قدیم در جستجوی وسیله ای برای توضیح نیروهای مرئی و نامرئی روی زمین و تأثیر پیچیده ومرموز این نیروها بر رفتار انسان بودند. هدف این مردم غلبه و استیلا بر اتفاقات غیرمنتظره زندگی نبود، آنچه باعث جذب آنان میشد معنویتی بود كه در ایام سختی و فاجعه به آنها پناه میدهد و آرامش را به آنها باز میگرداند. در نزد چینی های باستان، وحدت انسان و طبیعت (ونه غلبه انسان بر طبیعت)، تدارك واقعی و ضروری برای ایجاد قلمرو معنوی ای است كه درآن انسان وكائنات به یگانگی میرسند. حكمت محلی ضمن اعطای ظرفیت پذیرش پدیده های غیرقابل توضیح، به آنان می آموخت كه با ایجاد تكیه گاهی محكم، در زندگی به صلح، امید و رؤیای تداوم وشكوفایی دست یابند. این تفكر بسیار پرمعنا، آرامش بخش و درعین حال عملی است و نشانه استیلای عقل برپدیده های مادی و اشتیاق به تلاش برای پیشرفت است . فنگ شویی ریشه در همنوایی بین انسان و طبیعت دارد و منجربه خلق یك سمفونی بسیار خاص انسانی میشود. فنگ شویی هنریست پر رمز و راز كه پی بردن به كنه آن با عقل بشری ممكن نیست. اما به كارگیریش بیشك دریچه های بسته را به روی آسایش و آرامش برمیگشاید. بنابرین به تعبیری باتعابیر علمی نمیتوان به ماهیت فنگ شویی دست یافت. همانطور كه راه یك عارف را نمیتوان درعبارات و الفاظ ترسیم كرد اما میتوان دراین حد بسنده كرده و اشاره نمود كه ماهیت و ذات فنگ شویی برمبنای گفتمان عشق پایه ریزی شده است و این هماهنگی و تطابقی كه بین انسان و هستی بر مبنای تعادل بین انرژیها مطرح است، جز در مفهوم عشق قابل تفسیر و بیان نیست. در فلسفه فنگ شویی، بدون شك به نیروی محركه تمام كائنات، كه درهمه اجزای هستی ساری و جاری است، توجه شده است. و این بسیار ساده لوحانه خواهد بود كه ما این هنر را فقط در حد نحوه چیدن اشیاء و نظم و انضباط در منزل مطرح كنیم. برهمین اساس حكمت سنتی فنگ شویی (درتمامی مكاتب مختلف آن) عموماً از طریق ارتباط استاد با شاگرد و یا پدر با پسر از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته است.

 باتوجه به اهمیت این ارتباط، استادان فنگ شویی دقت خاصی برای آزمودن شاگردان در طی زمان به كار میبرند. شاگردی كه فاقد احساس و ادراك مناسب باشد، جانشین شایسته ای برای استاد نیست و تنها علاقه مندی مشتاق و مطلع قلمداد می شود.

ازاین گذشته، این هنر برای همه مناسب نیست و بسیاری از استادان به دلیل نیافتن جانشین شایسته، از انتقال رموز دانش خود به مریدان خودداری كردند و چشم از جهان فرو بستند. به همین شكل اگر استادی دچار انحراف شود، هنر و عمل او از نظر معنوی منقطع میشود. چنین فردی میتواند برای خود و سایرین بسیار خطرناك باشد. بنابراین دستیابی به گوهر تابناك فنگ شویی، بدون درك و توجه كلیت آن ممكن نیست. فنگ شویی یك احساس كیهانی است كه نهایت آن شهود است و شهود یكی شدن با روح جهان است و این تعبیر مفهومی جز عشق به كلیت هستی ندارد.

معنای لغت چینی فنگ (FING) با دو معنای شویی (Shui) آب است.

 عبارت باد و آب نماد «صعودباد به قله كوه» و «اوج گیری آب درموج» است كه در صورت همنوایی رفتار و كردار انسان را به سوی تعالی پیش می برند. ریشه های فنگ شویی را باید در ستاره شناسی كهن، علم جغرافیای قدیم، حكمت محلی چین، جهان بینی و فلسفه نائویستی و طالع بینی چینی مندرج ئی چینگ (یكی از متون كلاسیك چینی كه ئی چینگ یا دگر گونیها نیز نامیده می شود) جستجو كرد. در فرهنگ سنتی چین مكان یابی و قرارگرفتن اشیا در موقعیتهای مناسب از ویژگی و اهمیت بالایی برخوردار است بطوریكه اگر در خانه اشیا در مكانهای مناسب قرار نگیرند از آنها انرژی منفی متصاعد خواهد شد كه به نوعی تلخی و ناراحتی را وارد زندگی انسان خواهد كرد. فنگ شویی، یا طراحی استقرار اشیا برای خلق زندگی متوازن و موفقیت آمیز بسیار كارا و سودمند محسوب میشود. این حكمت باستانی ابزار لازم جهت نیل به آرامش و رشد انسان را از طریق تعیین چگونگی ارتباط وی با اشیای و محیط پیرامون فراهم می سازد. استقرار اشیا به گونه ای كه مردم (انسان)، محیط زیست (خاك) و روان (آسمان) با تشكیل وحدتی موزون، زمینه های پیشرفت انسان را ایجاد كنند.

 پالایش مكان: طبق روایات سنتی چین آنچه برای یك زندگی و جامعه سالم لازم و ضروریست انرژی (+) و فعال است. اگر انرژی و نیروی حیات آزادانه در خانه و محل كار جریان نیابد انباشتگی ایجاد میشود كه در نتیجه آن زندگی به سوی تیرگی و ایستایی حركت خواهد كرد. بطور كلی سه فاكتور اساسی سبب انسداد انرژی در یك مكان می شود.

 الف: آلودگی فیزیكی

 ب ـ انرژی ساكنان قبلی

 ج ـ انباشتگی و درهم ریختگی.

 ـ آلودگی فیزیكی: منظور هرگونه چركی ناپاكی یا چیزهایی كه در محیط زندگی آلودگی ایجاد میكند. انرژی پایین همواره پیرامون چركی و ناپاكی جمع میشود.  پرداختن به یك نظافت كامل و كلی بخش اساسی پالایش مكان است.

 ـ انرژی ساكنان قبلی: هرآنچه كه در عمارتی رخ دهد در دیوار و كف و اثاثیه و اشیای موجود در آن فضا ضبط میشود و مانند چركی و آلودگی به صورت لایه هایی روی یكدیگر قرار میگیرد. با این تفاوت كه نمیتوانیم آن را ببینیم، اگرچه به شیوه هایی ژرف بر زندگی مان تأثیر می گذارد.

 ـ انباشتگی و درهم ریختگی: هرگونه بی نظمی و درهم برهمی یا نگه داری انبوهی از اشیای غیرلازم ومواد زاید مانع جریان نرم وهموار و آزادانه انرژی پیرامون یك فضا شده و در زندگی ساكنان آن مكان اغتشاش و گرفتگی ایجاد می كند.

 ـ فنگ شویی و شهرسازی: كوین لینچ از معروف ترین شهرسازان معاصر جهان، در مورد نقش این باورها در شكل دادن به شهرها می گوید: «الگوی چینی تأثیر شگرفی در شكل تقریباً تمام شهرهای عمده چین، كره، ژاپن و سایر مناطق آسیای جنوب شرقی به جاگذارده است نمونه بارز آن، شكل جادویی شهر پكن است. در این الگو جهات دارای معانی و رنگهای خاص خود هستند. شمال سیاه و به یُمن تلقی میشود واز این رو سپری برای دفاع از شهر در مقابل تأثیرات آن ساخته شده است. با آنكه قرنها از تكوین چنین هنری در چین میگذرد بسیاری از كارشناسان معتقدند كه در ساخت برخی از شهرهای جدید در چین از فنگ شویی استفاده میشود و به نوعی تأثیر بسیاری از اصول و بنیادهای آن در معماری و شهرسازی مدرن در بسیاری از كشورهای غربی متداول و رایج شده است. لازم به ذكر است در دوران حاكمیت مائو، بواسطه ظهور و تسلط گفتمان ایدئولوژیكی ماركسیستی، دولت چین با شیوه فنگ شویی بسیار مخالفت كرد و تلاش میكرد با بهره گیری از رویه هایی سیستم شهرها برمبنای فنگ شویی طراحی نشود و حتی شهرهایی كه براین اساس ساخته شده بود توسط مقامات حزبی مورد بی مهری قرار گرفت و تخریب شد. مائو معتقد بود روشها و متدهایی كه مربوط به دوران سنتی ملت چین است برای امروز قابل قبول نخواهد بود. او همه چیز را برمبنای ایدئولوژی ماركسیستی ـ مائویستی توجیه می كرد. بسیاری از افراد كه درسالهای حاكمیت وی از چین دیدن كرده اند از شهر هایی یاد كرده اند كه با متدهای شهرهای سوسیالیستی مطابقت داشته و بهیچ عنوان با طراحیهای سنتی و ریشه ای چین مثل فنگ شویی همخوانی نداشته است. اما در دوران اخیر با انتقاد از رویه مائو و یا شعار اصلاحات همه جانبه گرایش دوباره به سوی هنرهای سنتی مثل فنگ شویی دیده شده است. در نهایت اینكه هدف از فنگ شویی حركت بی وقفه انرژی «چی» در محیط زندگی انسان است، به نحوی كه بتوان بیشترین سود را از آن ببرد. منظور از چی، همان نیرویی است كه جان آفرین و روح بخش است و در وجود ما، در خانه ما و در تمامی اشیای فیزیكی اطراف ما نفوذ می كند. انرژی «چی» تأثیر مثبت خواهد داشت اگر اجازه دهیم آزادانه جریان یابد، تأثیری منفی برجای خواهد گذاشت هنگامی كه آن را در كنج و گوشه ها و شكافها و چاكها محصور كنیم، و زیان آور خواهد بود زمانی كه آنرا در مسیری مستقیم رها سازیم. درك و شناخت مشخصات انرژی مثبت، می تواند جریان آزاد انرژی را میسر كند و این كار تأثیر مستقیمی بر سلامتی، شادابی، پیشرفت مالی و افزایش ثروت افراد خواهد داشت. هدف از فنگ شویی كردن خانه این است كه موقعیت مكانی آن را ارزیابی و مسیر حركت انرژیها را در داخل خانه كشف كنیم و آنرا با علایم و عناصر خاص مربوط به زمان تولد ساكنان و صاحبان آن به گونه ای ارتباط دهیم كه خوشبختی و سلامتی با استفاده بهینه از اتاقها و اشیا و رنگها و تزیینها به بالا ترین حد خود برسد. این شرایط در زندگی به دست نمی آید، مگر آنكه بی نظمی ها و اختلالات درونی ناشی از انرژیهای منفی را شناخته و با رویه وراهكار مناسب (كه در فنگ شویی مطرح است) به یك زندگی مثبت در سایه انرژیهای فعال دست یابیم .

از آنجایی كه مهمترین منبع درآمد مردم چین باستان كشاورزی بود، لذا جهت های جغرافیایی و وضع آب و هوا در كیفیت محصولات كشاورزی با اهمیت تلقی میشد. برهمین اساس هریك از جهات اصلی جغرافیایی، برمبنایی تعریف میشد. این تعاریف به سبب اهمیتشان نسل به نسل، سینه به سینه در بین قشر كشاورز منتقل میشد، چرا كه نیروهای مختلف طبیعی، انرژیهای متفاوتی متصاعد می كردند كه در مقدار و كیفیت محصولات تأثیرگذار بود. این نیروها و جهات شامل طلوع خورشید (شرق)، غروب خورشید(غرب)، بادهای سرد(شمال) و آفتاب گرم(جنوب) بودند. از این گذشته بادهای غیرفصلی و سایرجریانات طبیعی نیز از جهات دیگری (شمال شرق، شمال غرب، جنوب غرب و جنوب شرق) برزندگی آنها تأثیر می گذاشتند. كه برمبنای پنج عنصر اصلی كه در فرهنگ چین مطرح است، شمال قلمرو آب، جنوب قلمرو آتش، شرق قلمرو چوب و غرب قلمرو فلز محسوب میشود و خاك نیز كه مركز را به اشغال خود درآورده توسط جهات و عناصر دیگر احاطه شده است.

 ـ یین ویانگ: در فنگ شویی تعادل بین جهات جغرافیایی و عناصر اصلی برمبنای یین ویانگ صورت می گیرد. یین و یانگ (تاریكی و روشنایی) دو اصل مكمل فلسفه چین و دو قطب متضاد همه هستی اند. آن دو، دو رویه یك سكه را تشكیل میدهند. یین، تاریكی، مؤنث و منفی است. یانگ، روشنی، مذكر و مثبت است. این نیروهای مكمل بطور مستمر برروی یكدیگر تأثیر می گذارند و باعث تغییر محیط میشوند. بطور كلی كنش متقابل میان این دو جزء برروی كل هستی تأثیرگذار است. و هرگونه عدم تعادل میان این عناصر تأثیری منفی برروی اشیا و طبیعت و زندگی انسان خواهدداشت. در تحلیل فضایی در یك خانه، یین قسمتهای آرام و غیرفعال اتاق اطلاق میشود كه فاقد در، ورودی، پنجره و یا هرنوع دریچه ای به اطراف باشد. یانگ معرف قسمتهای فعال اتاق است كه در آن امكان حركت وجود دارد. یعنی قسمت های مجاور درها، ورودی ها، بازشوها و پنجره ها. برای مثال در اتاق خواب، بهترین محل قرارگیری تخت، سمت یین یا نقاط مجاور آن است. نامناسب ترین محل نیز برای استقرار تختخواب زیرپنجره ها، یعنی جاییست كه هوای سرد یا آلوده بیرون بانفوذ به درون موجب سرماخوردگی و سردرد می شود .

 ـ جهان فیزیكی و فنگ شویی: شرایط زندگی در عصر مدرن، بسیاری از نظام ارزشها، روابط انسانی، محیط زندگی، انسان را دستخوش تحولات ساختاری كرده است. زمانی انسان در دل طبیعت زندگی میكرد و بسیار با نظام طبیعت انس و الفت داشت. در حالیكه امروز ارتباط انسانها با طبیعت به شكل نمادین مطرح است. این مسائل در حالی مطرح میشود كه در فنگ شویی این باور وجود دارد كه هر خانه ای باید با محیط فیزیكی اطرافش ارتباط برقرار كند. در خرد و فلسفه چین نیز گفته شده است كوهها افراد را در اختیار دارند و آب جریان پول و ثروت را به وجود می آورد. مكانی كه برای ساختن خانه جدید می خواهید انتخاب كنید باید از ارتباطی منطقی و درست با كوه و آب برخوردار باشد. در گذشته های دور چینی ها از ساختن خانه در محلی كه هیچ كدام از این دو، یعنی آب و كوه، در كنار آن وجود نداشت، خودداری میكردند. هنوز هم ویژگی های كوه و رودخانه در قلب فلسفه فنگ شویی وجود دارد و بطور یكسانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار میباشد. زندگی امروز ما نسبت به گذشته بطور فاحشی تغییر كرده است. امروزه تعداد كمی از ما میتواند از شانس زندگی در نزدیكی یكی از این دو نعمت برخوردار شود و اكثریت مردم زندگی در برجها و مجتمع ها را به زندگی در دامن طبیعت ترجیح میدهند.

 ـ پنج عنصر: اندیشه كیهانشناسانه تائوئیسم، تمام اشیاء جهان را ساخته شده از پنج عنصراصلی اولیه فلز، چوب، آب، آتش و خاك می داند. این عناصر بصورت متضاد و یا مكمل یكدیگر عمل می كنند. براساس نظریات فنگ شویی استقرار اشیا در منزل برمبنای تأثیرگذاری عناصر برروی یكدیگر تعیین میشود. استقرار اشیا در فضای خانه باید بطوری باشد كه موجب توازن درفضا شوند. به عنوان مثال براساس این نظریه، استقرار چوب یا اشیاء چوبی درمجاورت اجاق گاز غیرعاقلانه است، زیرا عناصر فلز و چوب متضاد محسوب میشوند و قراردادن صندلی چوبی درمجاورت اجاق فلزی باعث ایجاد تضاد شده ممكن است منجر به حریق شود. اما ازآنجا كه فلز و آب مكمل یكدیگر هستند، قرار دادن شیء در ارتباط با آب (لگن ظرفشویی یا لگن آب بین صندلی چوبی و اجاق فلزی) این تضاد را ازبین برده، ایجاد توازن میكند. از طرف دیگر، اجاق دارای عنصر آتش نیزهست كه درتضاد با عنصرآب عمل میكند. ولی درین مورد توسط فلز مهارشده است و خطری محتمل نیست. عنصر آتش اجاق را میتوان ازطریق استفاده از ظروف سرامیكی و یاظروفی كه درارتباط با عنصر خاك هستند نیز خنثی نمود، زیرا آتش و خاك مكمل یكدیگر محسوب می شوند.

 ـ ویژگیهای عناصر: براساس طالع بینی چینی و مبنای عناصراصلی در فنگ شویی میتوان خصوصیات روانی و كیفیت انرژی هریك از عناصر را شرح داد.

 چوب: افرادی كه دارای این عنصر هستند از شخصیتی قوی برخوردارند. اما به سادگی تحت تأثیردیگران قرارمیگیرند. كسانی كه دراین گروه جای دارند، معمولاً می خواهند به اشخاص دیگر كمك كنند. آنها غالباً از دید دیگران تا حدودی ترسناكند، از این رو بقیه می كوشند آنان را به اختیار خود درآورند. آتش: افراد این گروه در دوستی بخشنده و باگذشتند و همیشه درصدد كمك به دیگران اند. اما معمولاً قادر به مراقبت ازخودشان نیستند.

خاك: كسانی كه دراین گروهند قلبی مهربان دارند، همیشه مواظب صحبت با دیگران هستند و برقول خود ثابتند. ازطرف دیگر، ازپند و اندرز به دیگران دوری می كنند و بسادگی نیز تغییرعقیده می دهند. فلز: افراد این گروه مثل ریگ پول خرج میكنند. ذاتاً انسانهایی بخشنده، شجاع و یاور هستند. از آنان نباید انتظار آینده نگری داشت.

آب: افراد این گروه، آدمهای بزرگی هستند، آینده نگر و بسیار با هوش اما در عین حال محافظه كار و گاهی ترسو به نظرمیرسند.

چرخه سازگاری و ناسازگاری: در فنگ شویی چرخه سازگاری حركت آزاد دایره ای است كه هر عنصر درآن تركیب مثبتی از انرژیها را درارتباط با عنصری دیگر به وجود می آورد. توضیح این چرخه، به درك چگونگی كاركرد عناصر فنگ شویی كمك می كند.

چوب، آتش را به وجودمی آورد. آتش درحالت آتشفشانی خاكستر و زمین را به وجودمی آورد. خاك، موجب پیدایش سنگ آهن و سایر فلزها می شود. فلز، از ذوب اجسام صلب به وجود می آید و هنگامی كه ذوب میگردد، مبدل به آب میشود. آب به ریشه درختان میرسد و درختان قلب جنگل هستند. بنظرمیرسد درفلسفه فنگ شویی روند سازگاری چرخه عناصر، مبتنی بر پویایی عشق تداوم می یابد. نیرویی كه بطور ذاتی درتمام اجزای هستی تكوین یافته است كه بواسطه فراهم بودن بسترها از شكل بالقوه به فعل درمی آید. اما در اثر عملكرد ناصحیح، چرخه عناصر به صورت ناسازگاری جلوه می نماید. با این توضیحات دور تسلسل ناسازگاری و روابط متقابل منفی انرژیها را به صورت زیرمی توان مطرح كرد.

چوب، ازطریق ریشه هایش درزمین شكاف ایجادمیكند. خاك، آب را به خود می گیرد و نگه می دارد. آب، آتش را خاموش می كند. آتش، فلز را ازبین می برد. فلز، چوب را نابود می كند.