جشن دیگان خجسته باد

جشن دیگان خجسته باد

جشن دیگان ،دی روز از ماه دی برابر با یکم ،هشتم ،پانزدهم و بیست و سوم دی ماه در گاهشمار ایرانی می باشد.

به مناسبت برخورد روزهایی با نام دی و ماه دی در این روز ،مطابق معمول هر ماه پس از برخورد روز و ماه هم نام، جشنی موسوم به جشن دیگان برگزار می شود.

واژه ی دی که در اوستا «دتهوش»(Dathush) یا «دزوه»(Daz-vah) می باشد به معنی دادار یا آفریننده و آفریدگار است که همیشه به مانند صفتی برای اهورامزدا آورده شده است.
واژه ی «دی» از مصدر «دا» آمده است که در اوستا و فارسی هخامنشی (پارسی باستان) و سانسکریت به معنی دادن، آفریدن، ساختن، و بخشیدن، است.
در پهلوی «داتن»(Datan) و در فارسی «دادن» شده است و «داتر»(Dater) که در پهلوی «داتار» و در فارسی «دادار» یا آفریدگار گفته می شود و در خود اوستا در آفرینگان گاهنبار بند 11 صفت دتهوش برای دهمین ماه سال بکار رفته است.

واژه دی در در ايران باستان به معنای دادن و آفريدن و ساختن و بخشودن است و دادار در فارسی از همين ريشه است روز هشتم و پانزدهم و بيست وسوم هر ماه ( ۲دی و ۹ دی و ۱۷دی به گاهشمار امروزی ) به نام دی است و برای تشخيص اين سه روز از يکديگر هر يک از اينها را با نام بعد از خودش مي خوانده و دی به آذز ،دی به مهر و دی به دين مي گويند يعنی اين سه روز را براي باز شناختن به روز بعد خودش نسبت می دهند ،ضمن آِنکه می دانيم روز نخست هر ماه هرمزد يا اورمزد می باشد که نام آفريننده جهان است پس به اين ترتيب روز نخست (۲۵ آذر به گاهشمار امروزی) و هشتم و پانزدهم و بيست وسوم دی ماه به نام خداوند است و چون نام ماه و روز يکی می شود، هر چهار روز جشن است و خود ماه هم که به معنای خداوند است اين جشن ها را جشن اورمزد و سه دی گويند يعنی نخستین در اورمزد روز و سه ديگر در سه روزی است که هر سه دی نام دارد.

چهار جشن منسوب به «دی» یا «دادار» (خداوند - هرمزد)  در گاهشمار کهن :

1- اورمزد و دی ماه در نخستین روز دی ماه
2- دی به آذر و دی ماه در هشتمین روز دی ماه
3- دی به مهر و دی ماه پانزدهمین روز دی ماه
4- دی به دین و دی ماه بیست و سومین روز دی ماه

چهار جشن منسوب به «دی» یا «دادار»(خداوند - هرمزد)  در گاهشمار نوین :

۱- اورمزد از ماه دی  - بیست و پنجم آذر ماه

۲- دی به آذر از ماه دی - دوم دی ماه

۳-دی به مهر از ماه دی - نهم دی ماه

 ۴- دی به دين از ماه دی - هفدهم دی ماه

 از دیگر آیین های دی ماه آیین بزرگداشت درگذشت زرتشت در پنجم دی ماه و جشنی به نام «مِدياريم گاه»در روز پانزدهم دی می باشد.